Regards croisés. Duurzaamheid over de taalgrens : verslag van het bezoek & workshops in Luik
In het voorjaar van 2024 organiseren Pulse, EventChange en RAB/BKO, in het kader van SamenDurable, 3 bicommunautaire en interregionale activiteiten voor culturele actoren, verspreid over Vlaanderen, Wallonië en Brussel, met als doel het doorbreken van de silo’s, de verspreiding van ideeën, kritische reflectie, verspreiding en vertaling van duurzame initiatieven uit de Belgische culturele sector.
De eerste bijeenkomst vond plaats op maandag 19 februari in het Théâtre de Liège en werd bijgewoond door 32 deelnemers uit de Franstalige en Nederlandstalige culturele sector.
Na een korte introductie door EventChange en Pulse, namen drie kunstenaars die aan de hele cyclus deelnemen het woord: Léa Tarral van Collectif 3e Vague, Christophe Meierhans en Jeff De Maeyer. Zij legden elk uit hoe de ecologische vraagstukken hun werk hebben beïnvloed en hoe deze bezorgdheid een belangrijke rol is gaan spelen in hun artistieke praktijk.
De kijk van deze kunstenaars op de hele cyclus is essentieel, niet alleen om de dialoog en uitwisseling tussen creatieve kunstenaars en instellingen aan te moedigen, maar ook om een visie te geven - soms een radicalere visie - die absoluut essentieel is voor de paradigmashift.
Bezoek aan het theater
Daarna volgde een rondleiding door het theater door Nathalie Borlée, technisch directeur. Van de grote zaal tot de kostuumateliers, het hele gebouw werd gepresenteerd in termen van de verschillende functies, het potentieel en de beperkingen op het gebied van duurzaamheid. De problemen zijn soms complex als je te maken hebt met een erfgoedgebouw dat voor verwarming en elektriciteit afhankelijk is van de stad. Maar er is een actieplan overeengekomen met de stad om het verbruik te beperken en een coherente, beredeneerde aanpak te hanteren. Er zijn enkele zeer inspirerende maatregelen genomen, zoals het beperken tot 1 oplegger die wordt gebruikt om decorstukken te vervoeren, het creëren van modulaire en hergebruikte frames en de noodzaak van een materialenbibliotheek om een alternatief te bieden voor materialen die een negatieve impact hebben.
Duurzame werven: successen en perspectieven
Na de lunch in Café des Arts presenteerde Emmanuelle Lejeune, projectmanager duurzaamheid, de duurzame vooruitgang van het theater. Het geïmplementeerde proces is gebaseerd op vier elkaar versterkende gebieden:
schrijven en implementeren van een duurzaamheidsactieplan
het ontwikkelen van hulpmiddelen voor de sector
collectieve reflectie en belangenbehartiging aanmoedigen
het ontwikkelen van artistieke projecten
De Donut Theory-benadering wordt toegepast en de methodologie is gebaseerd op het ETC Theatre Green Book, een gids die gemeenschappelijke normen en hulpmiddelen biedt voor milieuvriendelijk werken op drie gebieden: productie, gebouw en activiteiten.
Voor elk thema werden de acties 'reeds uitgevoerd' en 'uit te voeren' ontwikkeld. Het onderdeel 'acties' omvat alles wat te maken heeft met mobiliteit, voeding, afval, digitale technologie, duurzaam inkopen, inclusie en toegankelijkheid. Het theater heeft bijvoorbeeld al een mobiliteitsplan ontwikkeld voor zijn publiek, een partnerschap met de NMBS en de TEC, een fietsleaseprogramma voor werknemers, een mobiliteitscharter voor artiesten, een experiment met 100% vegetarische catering voor theaterevenementen, de verlenging van de levensduur van apparatuur, het delen van de beste digitale praktijken, partnerschappen met lokale verenigingen, enzovoort. De initiatieven zijn talrijk en maken deel uit van een lang proces van voortdurende verbetering.
Tegelijkertijd maakt de ontwikkeling van duurzame en experimentele artistieke projecten integraal deel uit van de opdracht van het theater, zoals A Play for the Living in A Time of Extinction, waarbij het Collectif Mensuel het project Théâtre Durable? van Katie Mitchell heeft overgenomen met als doel te experimenteren met een ecologisch theater zonder tournees.
Gesprekstafels
De presentatie van Emmanuelle gaf aanleiding tot veel vragen en rijke, stimulerende uitwisselingen tussen de deelnemers. Allereerst de noodzaak om - in de Donut-theorie - de nadruk te leggen op de basis, het belang om dingen in proportie en in perspectief te plaatsen, omdat we het anders niet kunnen doen als we weten dat zes van de limieten van de planeet al zijn overschreden.
Vervolgens was er de vraag over de methode om het model intern toe te passen: frequentie, betrokkenheid, tijd, enz. Emmanuelle legde uit dat de Donut Theory werd geïntroduceerd in de vorm van een workshop die werd bijgewoond door alle teams van het theater. De ETC-tool werd voorgesteld aan de medewerkers, de artiesten en de stad Luik om de verschillende meningen te vergelijken. Vervolgens werd er een actieplan opgesteld, waarvan het eerste schriftelijke document werd ontworpen door de teams. Op basis van dit plan heeft de directie de prioritaire initiatieven gekozen. Het benadrukt het belang om inspiratie te halen uit buitenlandse modellen, maar vooral om nederig te blijven in het proces door de resultaten eerlijk te publiceren.
De behoefte aan steun vanuit het management werd benadrukt, evenals het centrale belang van interne communicatie bij het stimuleren van een gezamenlijke bedrijfscultuur. Het Green Team bestaat uit één persoon van elke afdeling. Een interne nieuwsbrief met een bijlage "Duurzaamheid" licht de geboekte vooruitgang toe. Een maandelijks ontbijt biedt de gelegenheid om de kwestie per thema te behandelen (maart: mobiliteitscharter / april: toegankelijkheidsplan).
Na deze uitwisselingen vonden drie thematische gesprekstafels plaats rond de volgende vraag: "Hoe kunnen we onze engagementen formaliseren" op het vlak van mobiliteit, ecodesign en onthaalbrochures voor kunstenaars? Standaarddocumenten zullen door Pulse Transitienetwerk en EventChange worden vertaald naar het Nederlands of het Frans, om het delen van informatie en het bundelen van middelen aan te moedigen die inspirerend kunnen zijn als startpunt of voor de ontwikkeling van duurzame praktijken.
Uit de dag kwamen verschillende belangrijke punten naar voren:
de essentiële en inmiddels onmisbare rol van een duurzame projectmanager in een culturele locatie of structuur,
de noodzaak om het delen van hulpmiddelen, praktijken en methoden aan te moedigen,
de waarde van experimentele "laboratorium"-vormen om het denken te bevorderen en de invloed van bepaalde acties te stimuleren,
de onmisbare visie van kunstenaars, die de behoefte aan radicale standpunten, paradigmaverschuivingen en fundamentele vraagtekens bij het huidige discours in twijfel trekken.
Aanwezige organisaties/personen: Museum De Mindere, Ville de Bruxelles Culture, Théâtre National, Gent Festival van Vlanderen, Théâtre Marni, Asbl Porta, Opera Ballet Vlaanderen, la Feas, Le Delta, Imagine Demain le Monde, Greentrack Gent, des étudiant.e.s de l’ULB, Musée des Transports en commun, Magazzino, Centre Culturel de Dinant, Théâtre Océan Nord, l’Atps, les artistes Léa Tarral, Jeff De Maeyer, Christophe Meierhans, Rab.bko, Pulse Transitienetwerk, EventChange.
De volgende activiteit is in Gent op 26 maart met een bezoek aan Greentrack Gent en VierNulVier, gevolgd door een slotdag in Brussel op 21 mei.
