Inspiratie: Lerend netwerk duurzamer collectiebeheer van FARO

Dit artikel werd overgenomen van de blog van Pulsegenoot FARO.

Lerend netwerk duurzamer collectiebeheer schiet uit startblokken

Op dinsdag 13 juni kwam het Lerend netwerk duurzamer collectiebeheer een eerste keer bij elkaar. Met dit initiatief gaat FARO samen met de sector concreet aan de slag rond het thema duurzaamheid: een direct vervolg op het Groot Onderhoud eerder dit jaar.

In deze blog presenteren we u een uitgebreid verslag van de kick-offbijeenkomst. En tot slot nodigt FARO u uit om deel te nemen aan het lerend netwerk, dat écht van start gaat op 13 oktober 2023.

Deel I | De Sustainable Development Goals (SDG’s)

Om een kader te bieden en de geesten te openen, nodigden we Henry McGhie uit, die toelichtte hoe de SDG's ook van toepassing zijn op de erfgoedsector. McGhie heeft een achtergrond als ecoloog, museumconservator en manager en was o.a. 20 jaar actief in het Manchester Museum, een van de grootste universiteitsmusea in het Verenigd Koninkrijk. McGhie zet zich in voor duurzame ontwikkeling en heeft nu een eigen adviesbureau, Curating Tomorrow. Hij werkte o.a. mee aan Our Collections Matter (ICCROM), begeleidt de erfgoedsector en schreef daarnaast heel wat verhelderende publicaties.

De SDG’s als hulpmiddel voor een betere toekomst

De Sustainable Development Goals vormen de ruggengraat van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties. Henry McGhie: “Duurzame ontwikkeling is een gerichte activiteit om tot een betere balans te komen tussen mens, planeet en welvaart, en gaat erom een verschil te maken. Doe meer goed en minder kwaad.”

De SDG’s zijn een meetinstrument om ervoor te zorgen dat onze planeet vreedzaam, welvarend en veilig is voor alle mensen, in harmonie met de natuur. Het is een tool die een wereldwijd gedeelde focus biedt, met een langetermijnvisie als uitgangspunt. In totaal zijn er 169 targets, verdeeld over zeventien doelstellingen. Elk land krijgt jaarlijks een rapport op basis van officiële statistieken; het resultaat is een infographic met symbolen en kleurtjes (groen is goed, rood is slecht). Met een pijltje wordt aangeduid of er een verbetering, verslechtering of stagnatie is. 

Enkele cijfers over België, dat met een score van 79,7 als 19e gerangschikt staat in de wereldwijde SDG-ranking:

Een groot werkpunt voor België is o.a. ‘responsible consumption and production’, dat verslechterde in tijden van corona. Raadpleeg hier het volledige verslag. 

SDG’s in erfgoedinstellingen

Volgens McGhie is het akkoord van Parijs (2015-2030), een onderdeel van het Klimaatverdrag, onvoldoende tot niet gekend in erfgoedinstellingen. De oorzaak hiervan is dat erfgoedinstellingen niet goed weten hoe en welke rol ze juist kunnen spelen in dit verhaal. Nochtans hebben de SDG's  erfgoedinstellingen nodig − ze bereiken veel mensen en kunnen op veel manieren duurzame ontwikkeling ondersteunen. Maar omgekeerd hebben ook de erfgoedinstellingen de SDG's nodig − ze helpen ons te focussen op de grote uitdagingen, een bijdrage te leveren aan de samenleving en te verbeteren wat we doen.

Zeven punten waar erfgoedinstellingen kunnen aan meewerken om de SDG’s te behalen:

  1. Bescherm en vrijwaar cultureel en natuurlijk erfgoed.

  2. Ondersteun onderwijs voor duurzame ontwikkeling.

  3. Bevorder cultuurparticipatie voor iedereen.

  4. Ondersteun verantwoord / duurzaam toerisme.

  5. Ondersteun onderzoek dat bijdraagt ​​aan duurzame ontwikkeling.

  6. Incorporeer duurzame ontwikkeling in de dagelijkse praktijk: tewerkstelling en vorming, energieverbruik en broeikasgasemissies, afvalbeheer en -reductie, transport, commerciële activiteiten, bestuur, calamiteitenplanning en risicoreductie.

  7. Zet in op externe partnerschappen en samenwerkingen met het oog op duurzame ontwikkeling.

Hierna werd in kleine groepjes een denkoefening gemaakt over de 5 P’s: People, Prosperity, Peace, Partnership en Planet.

Deel II | Brainstorm lerend netwerk

In een een lerend netwerk gaan de deelnemers cocreatief aan de slag om nieuwe werkwijzen, producten of inzichten te ontwikkelen (de kennis en de ervaring is er nog niet). Een lerend netwerk heeft een concrete output (een tool, een publicatie …).

Maar welke verwachtingen hebben de deelnemers? Als streefdoelen kwamen naar voren:

  • We hebben richtlijnen, methodologie(ën), literatuur, casestudies en best practices leren kennen. 

  • We hebben meer bewustzijn en reflectie gecreëerd bij collega’s. 

  • We hebben samengewerkt aan een concreet doel, actie ondernomen en een concreet eindproduct gerealiseerd. 

  • We weten bij wie we met welke vraag terecht kunnen en hebben nieuwe partners leren kennen. 

  • We werken samen over verschillende (deel)sectoren heen. 

  • We houden rekening met ieders eigenheid. 

  • We hebben de rest van de sector geïnformeerd. 

Op de vraag naar de noden en prioriteiten die de sector wil aanpakken in het lerend netwerk, kwamen verschillende antwoorden die we in drie groepen kunnen samenvatten:

  • Hoe begin je eraan? Hoe je collega’s sensibiliseren en betrekken?

  • Hoe stel je actieplannen, bestekken, een projectdefinitie … op?

  • Hoe ga je concreet te werk op de werkvloer? Richtlijnen en nieuwe producten testen over diverse inhoudelijke thema’s. Thema’s die naar voren kwamen zijn: energie en klimaat, materiaalgebruik en afvalbeleid, rampenstrategie, genderdiversiteit en taalgebruik, integrated pest management …

Tips, gegeven door de groep:

  • Nodig af en toe eens een expert uit.

  • Communiceer over het lerend netwerk via collegagroepen en netwerkmomenten (overkoepelende organisaties).

  • Stel per topic een andere kerngroep samen.

Hoe gaat het lerend netwerk nu verder? De komende weken bekijkt FARO welke vervolgstappen we kunnen nemen. We nodigen u alvast uit voor de volgende sessie op vrijdag 13 oktober 2023. Hou zeker onze nieuwsberichten in de gaten voor meer details. Hebt u interesse om mee te werken, of heeft u vragen?  Laat het ons zeker weten!

Leestips over de SDG’s:

Foto: Kick-off Lerend netwerk duurzamer collectiebeheer © Wouter Lammens, FARO

Jolan Huygens