De kracht van verbeelding - Inspiratiefestival Departement Omgeving

Het inspiratiefestival van Departement Omgeving “Meer mensen engageren voor het klimaat: op zoek naar verbindende praktijken” in samenwerking met Bond Beter Leefmilieu, Koning Boudewijnstichting, Reset.Vlaanderen en The Shift op woensdag 25 januari 2023 was een schot in de roos. In samenwerking met De Aanstokerij presenteerde Pulse in de sessie “De kracht van verbeelding, een onmisbare bijdrage van de cultuursector in de klimaattransitie” tot de verbeelding sprekende initiatieven door organisaties uit het diverse netwerk.

4AD, Bolwerk, Boomtown, Design Museum Gent, JNM, Stormkop, VierNulVier en Toestand zijn allemaal Pulsegenoten, gastlocaties van vorige praktijksafari’s en kregen elk de kans om in een korte pitch de kracht van cultuur als motor voor de transitie naar een sociaal-rechtvaardige en duurzame samenleving te tonen. Aan de hand van een voorwerp toonde elke organisatie hun goede praktijk, waarrond ze dagelijks werken en hoe ze via hun programmatie en werking een divers publiek op sleeptouw nemen en activeren voor een klimaatneutrale toekomst. Na elke pitch nodigden we het publiek uit om een zone in de zaal te kiezen: bij een vraagteken, telefoon of paperclip. Afhankelijk van de zone wisselden sprekers en publiek vragen en informatie uit (vraagteken), contactgegevens voor eventuele samenwerking uit (telefoon) of gaven aan de praktijk zelf te willen toepassen (paperclip). Al snel ontstond er spontane uitwisseling onder de deelnemers en ging de groep met elkaar in gesprek: missie geslaagd. Hieronder ontdek je nog eens alle inspirerende praktijken van vooruitstrevende organisaties uit het netwerk. Enkel VierNulVier moest in laatste instantie afhaken wegens ziekte.

Ruben Benoit van Bolwerk nam een miniatuur honingraat en honingpotje mee. Bolwerk is een culturele vrijhaven in Kortrijk die inzet op creatie, ontmoeting, verwondering en ecologie. Bolwerk transformeerde het buitenterrein tot groene parkzone met de integratie van diverse ecologische technieken en avontuurlijke speelruimte voor kinderen. In de tuin vind je bijenvriendelijke aanplantingen van bomen en struiken, bijenkasten, bloemenweides, een plantenfilter, een fruitboomgaard, een poel en een zone voor kleine dieren. Hun tuinproject is een piloot en hefboom voor de vergroening van het omliggende industriegebied. Bedoeling is om met de bedrijven na te gaan op welke fabrieksterreinen bloemenweides kunnen aangelegd worden en zo de biodiversiteit van het gehele industriegebied te verhogen.

Samuel Hus van Toestand presenteerde In Limbo en nam daarvoor een potje schroeven mee. Afval voor sommigen, handig en bruikbaar (knutsel)materiaal voor (vele) anderen zoals scholen, socioculturele en jeugdwerkorganisaties uit Brussel. In Limbo is een platform dat de uitwisseling en het hergebruik van materialen binnen de socio-culturele sector in Brussel wil vergemakkelijken. Dit gebeurt via de website en het magazijn. In Limbo helpt de doorstroom van materialen naar de recyclagesector te verminderen en zorgt dat organisaties met minder middelen deze herbruikbare materialen kunnen verkrijgen. Zo hoopt In Limbo wederzijdse hulp binnen de verschillende sectoren te stimuleren. Sinds de start in 2018, hebben meer dan 300 partners zich bij het project aangesloten en werd sindsdien jaarlijks meer dan 100 ton aan materialen opgehaald en verdeeld.

Thomas Denys van muziekclub 4AD vertelde over de ambities van 4AD om het eerste CO2-neutrale kunstenhuis van Vlaanderen te worden. Die droom begon in 2014, na een interne studie, waarbij vooral de verplaatsing naar de muziekclub zwaar woog op de uitstoot. Trouw aan de DIY-filosofie uit de begindagen bouwen ze dagelijks aan een geëngageerd en ecologisch muziekhuis, en zoeken daarbij manieren om de werking budget- én mensvriendelijker te maken.
CO2-compensatie was een logische stap om het resterende stuk uitstoot te neutraliseren. Van ecologische poetsproducten, over zonnepanelen: de laatste horde op hun ecologisch traject namen ze door de aanleg van een 4AD-bos. De aanplant van zo’n 30.000 bomen in het Groene Lint in Oostende was er nodig om 4AD naast een van de meest mensvriendelijke en sociaal geëngageerde muziekclubs meteen ook het eerste (en tot nu toe enige) CO2-neutrale kunstenhuis van Vlaanderen te maken.

Dominique Temmerman van Design Museum Gent nam de koolstofarme, circulaire gevelsteen voor DING, de nieuwe vleugel van het Gentse museum, mee. Niet zomaar een steen, maar de prijswinnende koolstofarme ‘Gent waste brick’ die voor 63% uit lokaal gerecycleerde materialen bestaat, niet gebakken moet worden en op een natuurlijke manier verhardt door de opname van CO2. Die steen liet het museum ontwerpen na een call voor de circulaire bouweceonomie en kreeg vorm na een samenwerking met o.a. BC Materials. Inwoners van Gent en bezoekers kunnen letterlijk hun steentje bijdragen via een participatieprogramma tijdens het maakproces van de nieuwe vleugel. Bij de bouw en exploitatie van DING staan circulariteit, duurzaamheid en innovatie voorop.

Koos Hogeweg van Stormkop, de culturele vrijhaven voor jonge en minder jonge avonturiers, nam een schijnbaar onschuldig doosje mee dat propvol zat met plastic afval uit de Scheldebocht. Stormkop is gelegen op een verlaten scheepswerf aan de Antwerpse Droogdokken. De hoofdrolspelers zijn kinderen en jongeren. Samen met hun f(r)amily, klasgenoten, leerkracht, bekenden en onbekenden worden ze ondergedompeld in een wereld van kunst, filosofie, wetenschap, duurzaamheid én avontuur. Stormkop speelt daarbij in op actuele thema’s zoals het klimaat, mobiliteit, het belang van modderglijbanen en hoe je draken temt in de winter. Regelmatig gaan ze afval plukken uit de nabijgelegen Scheldebocht waarmee ze dan creatief aan de slag gaan met hun jonge bezoekers. Moeilijke vragen over bijvoorbeeld de oorsprong van dat afval gaan ze daarbij niet uit de weg.

Tomas Raeymaekers van het Gentse festival Boomtown is verantwoordelijk voor alles wat met duurzaamheid te maken heeft: van de volledig vegan catering tot een vrijwilligerswerking die kansen biedt aan nieuwkomers in België. Samen met KU Leuven werkte hij vorige zomer aan Energy Town, een project dat het energieverbruik van het festival in kaart brengt: van een dj-set tot het tappen van een frisse pint. Via kleine ingrepen wist Boomtown het energieverbruik al sterk te doen dalen en ze leren nog elke editie bij. Zo was Boomtown een van de eerste festivals in België dat volledig met herbruikbare bekers werkte. Maar zijn die wel zo duurzaam als ze maar een keer per jaar gebruikt kunnen worden? Ze blijven zichzelf kritisch in vraag stellen en sleutelen aan duurzame oplossingen op tal van vlakken.

Iris Van Cleuvenbergen van JNM, de Jeugdbond voor Natuur en Milieu, bracht de ledenmagazines van ‘de beestigste jeugdbeweging voor alle kinderen en jongeren van 7 tot 26 jaar’ mee. JNM trekt met haar jonge leden samen de natuur in en helpt regelmatig de natuur letterlijk een handje door zelf bomen te planten. JNM probeert andere mensen warm te maken voor een duurzame, ecologische manier van leven. Zo springen ze vaak op de fiets, zwieren die ook op de trein, eten al jarenlang vegetarisch, lokaal en seizoensgebonden op activiteiten en kampen. Ze hergebruiken en recycleren waar mogelijk. Al die goede intenties vind je terug in hun ledenmagazines, boordevol informatieve en speelse artikels over de 3 thema’s waar JNM rond werkt: natuurstudie, natuurbeheer en milieu.

Geprikkeld door deze organisaties en hun goede praktijken? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en blijf zo op de hoogte van inspirerende verhalen uit het netwerk, praktische tools en evenementen!