Stadslab2050 is een stadslaboratorium dat tracht bij te dragen tot de omslag naar een duurzame samenleving op lange termijn. Zij proberen dit vanuit experimenteren en binnen de Antwerps grondgebied. Het doel is om een systeemshift, innovatieshift te realiseren. Omdat actoren betrokken worden in een bepaald verhaal, een bepaald experiment en elkaar inspireren, ontstaan er shifts in een beleid richting duurzaamheid en dat is de grote dynamiek van het labo. Om een duurzame stad te maken zijn nieuwe dynamieken nodig, nieuwe producten, manieren van organiseren, nieuwe structuren , … Een duurzame stad bouw je niet vanzelf.

“Stadslab2050 wordt gevormd door de hele groep van mensen, instellingen, bedrijven en overheidsdiensten die mee zoeken naar manieren om van Antwerpen een duurzame stad te maken. Stadslab2050 steunt op 3 groepen: het projectteam, de strategische partners en de stadslaboranten." (Stadslab2050)

We maken een wandeling waarbij we starten op het groendak bij beweging.net om vervolgens naar jeugdcentrum Habbekrats te gaan. Via de groene ader, ook wel de tuinstraten genoemd, belanden we bij het project van de winkeliers om onze wandeling te eindigen bij De Studio. Hieronder het verslag van die zonovergoten wandeling. Coördinator van Stadslab2050 Gert Vandermosten nam ons mee:

Door de droogte is het groenddak enorm droog, de planten watergeven zou het experiment beïnvloeden.

Intelligent groendak
Als overheid hebben we slagkracht op publiek domein en zijn we gaan nadenken hoe we burgers kunnen betrekken bij klimaatadaptatie. Het experiment met het groendak is daaruit vertrokken en kenniscentrum KU Leuven en beweging.net stapten mee aan boord. Zouden we in de toekomst op alle platte daken in het Antwerpen een groendak kunnen installeren? Met groendaken kan je water bufferen en overstromingen tegengaan omdat het groendak dit water opslaat, deels laat verdampen en vervolgens gecontroleerd kan loslaten. Er is veel verharding in steden, asfalt, beton en kasseien zorgen ervoor dat het water niet tijdig weg kan, ook helpt het tegen hittestress. Zo’n groendak is een voorbeeld van klimaatadaptatie, ons klimaat warmt op, het weer wordt extremer, hoe kunnen we ons aan de verandering aanpassen en ervoor zorgen dat de stad leefbaar blijft? Bij klimaatmitigatie proberen we klimaatsverandering tegen te gaan of te beperken door het reduceren van de broeikasgasuitstoot.

Kom hier alles te weten over het groendak

“zo’n groendak is een voorbeeld van het tastbaar en beleefbaar maken van een experiment, net zoals de culturele sector ook doet”

Jeugdcentrum Habbekrats
Op het Heldenplein stoppen we bij Jeugdcentrum Habbekrats waar diverse jongeren betrokken zijn in project omtrent klimaatadaptatie. Op ‘The Pavement’ hebben de jongeren initiatieven genomen om het terrein te ontharden en te vergroenen. In de stad voel je het effect van opwarming veel harder dan op het platteland. Er kan 8° C verschil zitten tussen stad en platteland. De stad koelt ook veel trager af. De plaatselijke jeugd heeft het plein in bruikleen. Verder loopt er een onderzoek naar een groen speeldak. Is er de mogelijkheid om een groene luifel te installeren met beplanting en een waterbuffer? Hoe kan je bij zo’n intelligent groendak rekening houden met de buurt én de kinderen én vergunningstechnische vereisten? Door te experimenteren vind je antwoorden op zulke vragen.

Meer info over het project vind je hier

Tuinstraat
Tijdens een droomdag ontstond het idee om een groene ader aan te leggen in de stad. Hoe kan je zo veel mogelijk infiltratie en vergroening in je straat krijgen zonder de functie van je straat volledig om te gooien. Via de burgerbegroting van Stad Antwerpen en vervolgens een doe-dag ging de buurt aan de slag om een groene leefstraat te realiseren. Als laboratorium zit het experiment ook in de dynamiek die ontstaat, hoe blijf je interactie aangaan met burgers die zich hebben geëngageerd? Er ontstaan een spanning omtrent eigenaarschap van de commons. Een voorbeeld van de commons is het regenwater dat in de tuinstraten wordt opgevangen in regenton. De wetgeving zegt dat je geen regenton mag plaatsen in de stad maar wel bloembakken. Vervolgens gingen stadslaboranten inventief om met bepaalde belemmeringen en ontwierp deze gevelton.

Alles over de groene ader vind je hier

zo maak je een gevelton

Kan er infiltratiegeul ontworpen worden in het midden van de straat, een soort rivier, waardoor waterinfiltratie, vergroening en verkoeling wordt gestimuleerd?

“Experimenteren levert altijd iets op omdat je alternatieven laat zien en dingen zichtbaar maakt.”

De dynamiek rond eigenaarschap ontstaat ook bij een leegstaande garage waarvan de buurtbewoners een gemeenschappelijke fietsparking hebben gemaakt. Politiek is het onmogelijk om parkeerplaatsen weg te halen in je straat vanwege de gigantisch parkeerdruk in de stad. Hoe kan je dat rijmen met een duurzame tuinstraat? En wie is verantwoordelijk voor het beheer van die garage? Experimenteren levert altijd iets op, het levert een coalitie op, een dynamiek. Je krijgt een dynamiek die verankerd wordt in beleidsaspecten. Omdat je alternatieven laat zien en dingen zichtbaar maakt. Dat is de clou van Stadslab2050.

Winkeliers
Stadslab experimenteerde samen met Eandis, VEA, stad Antwerpen en Unizo of klanten zich laten tegenhouden door gesloten deuren van plaatselijke horecazaken en handelspanden. 40% van de uitstoot van een winkel komt van verwarming en verkoeling. Door te experimenteren met gedragspsychologie werd onderzocht of winkeldeuren niet gesloten konden worden. De studie bevestigde het vermoeden dat shoppers zich niet laten tegenhouden door gesloten deuren. Of de deuren nu open zijn of dicht, ze komen net zo vlot binnen.

meer info over het project vind je hier

De Studio
TexUp toont het resultaat van het Textiel Upcyclage Labo. Dat is een denk- en broedplaats waar mode- en kostuumontwerpers, productontwikkelaars en kunstenaars elkaar ontmoeten. Het idee? De reststroom van kleding en linnen van het Radisson Blu Hotel via innovatieve, circulaire en creatieve technieken terug tot leven laten komen.
Vijf geselecteerde mode- en kostuumontwerpers, productontwikkelaars en kunstenaars van het Labo gingen met de reststroom hoteltextiel aan de slag om van tweedehandse afdankertjes terug eerstehands stukken van te maken. Het idee ontstond bij Atelier Doek en ontwerpers werden gecoacht door Ilke Cop en Lisa Konno, die hen begeleidden, motiveerden en inspireerden. Dit onderzoekstraject kreeg een eerste toonmoment op MOOI. Dit jaar gaat het festival door op 19, 20 en 21 oktober.

alles over TexUp vind je hier

Praktijksafari Stadslab2050