Workshop duurzame voeding - Brusselse inspiratie en praktische handvatten

Samen Durable en Pulse Transitienetwerk sloegen de handen in elkaar voor een inspirerende workshop rond duurzame voeding bij Cultureghem in Anderlecht. We wilden deze dag zowel inspirerende Brusselse verhalen brengen gaande van een solidair restaurant tegen voedselverspilling (Cultureghem) over stadslandbouw op het dak van de Slachthuizen (BelAkker van Groot Eiland) als praktische tips rond plantaardig eten (ProVeg).

Presentatie ProVeg

Gezeten in de open ruimte van de indrukwekkende hallen van het Abattoir, openden we de dag met een inspirerende bijdrage door Loïck Labat en Hannelore Allary van ProVeg vzw, de Belgische tak van ProVeg International. 
ProVeg International is de eerste internationale organisatie die zich specifiek inzet voor plantaardige voeding. Tegen 2040 willen ze de wereldwijde consumptie van dierlijke producten halveren.

ProVeg versterkt, verbindt en begeleidt mensen en organisaties die de evolutie naar een plantaardige wereld willen versnellen, en presenteert een inspirerend verhaal, met het doel - stap voor stap - mensen te enthousiasmeren en mee te nemen in het verhaal, wat met name een mentale shift en gedragsverandering vereist.
Door samenwerkingen met bedrijven, producenten, overheden en de voedingssector verlagen ze door workshops zoals deze de drempels om plantaardig te eten en inspireren ze consumenten om vaker plantaardige keuzes te maken.

Naast een presentatie van de verschillende bronnen en tools voor verschillende doelgroepen waarover ProVeg beschikt, gingen Loïck en Hannelore dieper in op de vragen:

• Waarom meer plantaardig koken en eten ? Het belang van het plantaardige aspect in termen van duurzaamheid en de voordelen voor iedereen.

• Hoe communiceer je met verschillende doelgroepen over plantaardig eten? Praktische tips en tricks.

• Hoe beter en vaker plantaardig koken? Toepasbaar voor zowel catering, kantines, koken in workshops of thuis.

Het tweetalige verhaal van Loïc en Hannelore werd ondersteund door een diashow met heldere grafieken waarmee ze enorm overtuigend de voordelen van plantaardige voeding uiteenzetten. Hun verhaal over welke rol plantaardige voeding kan spelen in de noodzakelijke vermindering van de CO2-uitstoot is indrukwekkend. Ze vertellen over de hoeveelheid voedsel die wij moeten produceren om de dieren wiens vlees wij consumeren te voederen. En hoe hiervoor dan weer grote stukken natuur moeten wijken. Gelukkig is het aantal mensen dat zich hiervan bewust is en beduidend minder vlees eet dan vroeger groeiende.

Het doel is nu vooral mensen te ondersteunen in hun gedragsverandering, door eenvoudige en aantrekkelijke recepten aan te bieden (gebruik kleur en fijne specerijen!), de betaalbaarheid te benadrukken (plantaardige voeding is meestal goedkoper dan vlees!), door alternatieven aantrekkelijk te maken (een barbecue zonder vlees is even gezellig als met!)

ProVeg gelooft in een stapsgewijze en positieve aanpak, waar ze mensen op een plezierige manier in willen meenemen, zodat niemand achterblijft op weg naar een plantaardige toekomst. Positieve ervaringen zijn hierbij van groot belang. Een lekkere, 100% plantaardige maaltijd maakt het mensen gemakkelijker om hier opnieuw voor te kiezen.

Deze interactieve sessie sloot af met een discussie over de uitdagingen, kansen en goede praktijken die specifiek gelden voor de deelnemende organisaties en iedereen kreeg ook wat materiaal mee om thuis nog eens na te lezen.

Presentatie en rondleiding door Cultureghem

Na de presentatie van ProVeg nam Philippe de Bont ons op sleeptouw door Cultureghem. Cultureghem is een superdiverse en inclusieve broedplek van mogelijkheden, waar sociaal artistieke projecten dankzij de inzet van vele vrijwilligers op een creatieve manier tot bloei komen en waar de inbreng van iedereen die meedoet even waardevol is.

Van kookeilanden tot speelparcours, zowel op het terrein als in de stad: het kan allemaal en heeft tot doel het ontwikkelen, inspireren en co-creëren met wie zin heeft om aan te sluiten. Zo maakt Cultureghem met haar activiteiten verbinding mogelijk en faciliteert het team samen met de vrijwilligers wederzijdse solidariteit in de straten van Brussel.

De projecten van Cultureghem zijn onderverdeeld in ‘space’, ‘people’ en ‘food’. Tijdens deze workshop gingen we vooral dieper in op de laatste categorie, waaronder drie projecten huizen. ‘Kookmet’ zijn kookworkshops voor jong en oud. Kinderen, jongeren en volwassenen schuimen samen de markt af op zoek naar seizoensgebonden groenten en fruit. Ze leren samen hoe ze een gezonde lunch klaarmaken om er vervolgens samen van te genieten.
Met ‘Collectmet’ slaat Cultureghem twee vliegen in één klap: ze bestrijden voedselverspilling en delen groenten en fruit met wie dat nodig is. Niet iedereen vindt het even gemakkelijk om gezond te eten en op de zondagmarkt van de Abattoir wordt er heel wat voedsel in haast perfecte staat weggegooid. Cultureghem recupereert wat overblijft, waarmee wordt gekookt of verdeeld onder wie het nodig heeft. 
‘Dreamkitchen’ is het solidaire restaurant van Cultureghem: mobiele keukens die van maandag tot en met donderdag tot leven komen onder de overdekte markt, waardoor de gelegenheid ontstaat om samen te koken. Dit is een mooie kans om elkaar te ontmoeten en ideeën uit te wisselen terwijl je samen kookt en geniet van de geuren uit de dampende pannen.

BelAkker en Groot Eiland

Na een inspirerende rondgang langs de verschillende werkplekken van Cultureghem op het uitgebreide terrein van de abattoir landden we tot slot op het dak van de slachthuizen. Hier wachtte Brecht Goussey, instructeur centrumprojecten, ons op. Dit dak is één van de 4 stadsakkers die BelAkker en Groot Eiland onderhouden.

BelAkker is het stadslandbouwproject van Groot Eiland, een organisatie die via opleidingen Brusselaars en bewoners uit de rand die ver van de arbeidsmarkt staan de kans biedt om hun competenties, creativiteit en talenten te ontplooien. Het planten, wieden en oogsten gebeurt met de hulp van medewerkers in arbeidszorg of in werkervaringstrajecten. Met cargofietsen brengen ze de oogst naar de klant.

Deze 4 akkers in het centrum van Brussel werken volgens de SPIN-farming methode: Small Plot Intensive Farming. Daar telen ze momenteel high-value crops en added-value crops.
High value crops bieden een zo hoog mogelijke opbrengst per m2, zoals slamix, rucola, spinazie, baby-groenten, kerstomaat, eetbare bloemen, kruiden, lente-ui, ... Added value crops zijn populaire gewassen die ons aanbod diversifiëren zoals courgetten, boontjes, peultjes, aubergines, paprika, meloen,...

Op deze stadsakkers worden groenten op biologische wijze geteeld. Hun keten is zeer kort; alle akkers liggen binnen een straal van 3 km van hun restaurants en broodjeszaken. Verder worden deze groenten aangeboden in hun bioshop BelFood en leveren ze aan verschillende restaurants in Brussel.

Brecht Goussey heeft een kritische houding ten opzichte van de akker op het dak van de Abattoir. Ondanks het feit dat groene daken op zich natuurlijk een uitstekend idee zijn voor zowel de biodiversiteit als een natuurlijk vorm van isolatie en een zinvolle manier om de CO2-uitstoot te verminderen, is het telen van groenten op grote schaal op een dak een onnatuurlijk gegeven en missen we hier veel van de processen die we op een gewone akker wel kunnen waarnemen.

De bodem die hier geconstrueerd wordt is niet te vergelijken met de kwaliteit van de bodem van een gezond ecosysteem dat men kunstmatig nauwelijks kan nabouwen. Dus ondanks het feit dat hier met goede compost wordt gewerkt (zoveel mogelijk van 'eigen maak') en hier veel gezonde en lokale voeding wordt geproduceerd, heeft het kweken van groenten op ‘echte’ akkers vele voordelen. Zo is het efficiënter (geen gesleep met materiaal van beneden naar boven en weer terug) en werpen deze akkers ook meer oogst af.

Ondanks de wat nadelige omstandigheden (in de zomer kan het er bijzonder heet zijn, er komen veel vogels die de zaden en jonge oogst opeten en de harde wind is schadelijk voor jong gewas) is dit een fijne werk- en leerplek. Deze stadslandbouwakker heeft ook een sterke educatieve functie omdat het tot de verbeelding spreekt van een stedelijk publiek dat zo geïnspireerd raakt op zijn of haar balkon of dak eigen groente(n) te kweken. In het bredere verhaal naar een zelfverzorgend principe van de stadstuinen is dat een mooi gegeven. 

Bewuste consumenten en bedrijven met aandacht voor transitie kunnen meestappen in het verhaal van Groot Eiland via de brede waaier aan diensten en producten die ze aanbieden. Duurzaamheid, sociaal ondernemen en een economisch realistisch business model gaan hand in hand bij alles wat ze doen.

Dreamkitchen

We sloten de dag samen af in de Dreamkitchen van Cultureghem waar we genoten van een heerlijke voedzame en plantaardige maaltijd. Hier werden de vele geanimeerde gesprekken die tijdens de presentaties en rondleidingen begonnen verder gevoerd. Doordat de groep zeer gemixt was, vonden er vele mooie ontmoetingen plaats, die beslist verder uitgroeien.

Dank aan het team van de Dreamkitchen voor de heerlijke maaltijd, Philippe de Bont voor de prachtige ontvangst, Brecht Goussey voor de kritische blik, Loïck Labat en Hannelore Allary voor het aanstekelijke enthousiasme en Katrien Reist en SamenDurable om deze dag mogelijk te maken! En natuurlijk ook dank aan alle aanwezige deelnemers voor hun bijdrage!