Deze editie van het Pulse Forum ging door op 11 mei 2023 bij 0666, een Proeftuin voor Circulaire Economie in Oostende. De dag begon grijs en koud. Reden te meer om het gezellig te maken en bij elkaar op de sofa te kruipen. We werden met open armen verwelkomd door Thomas Werbrouck, algemeen coördinator van O.666 die ons meer vertelde over deze bijzondere plek.

O.666 is een sociaal-circulaire hub en een incubatie plek voor de warmere en duurzamere economie van morgen. O.666 zet in op sensibilisering en co-creatie die doet dromen van een rechtvaardigere, inclusievere en ecologische maatschappij.

Hier slaan Oostendse spelers de handen in elkaar: samen met co-creatoren Duinhelm, kleinVerhaal en ZandZand geeft O.666 vorm aan een uniek partnerschap en worden evenementen, workshops, acties en projecten die tot nadenken stemmen over de inzet van mensen (de sociale pijler) en de inzet van grondstoffen (de circulaire pijler) in de maatschappij georganiseerd.

Netwerken, ontmoeten, verbinden, co-creëren en innoveren vormen de kern van de organisatie. Dit wordt mede vormgegeven in de verschillende ateliers in O.666.

In het ‘plastic atelier’ wordt het opgehaalde afval van de Propere Strandlopers gesorteerd en twee soorten plastic geupcycled naar surfvinnen, mini-frisbees of stekpotjes die worden gebruikt in het plantenasiel van O.666.
Het 'zeefdrukatelier' wordt volledig beheerd door vrijwilligers en hier worden alle posters voor kleinVerhaal gedrukt of kan een teamactiviteit georganiseerd worden.
In het ‘zeep-en kaarsen atelier' ligt de nadruk op circulariteit waarbij oude kaarsen worden gerecycleerd en kaarsenhouders worden bijgevuld of een nieuw lont krijgen; een structurele samenwerking met Duinhelm met betrekking tot arbeidszorg waarbij mensen met een voornamelijk verstandelijke beperking werkcompetenties kunnen opbouwen.
De circulaire muziekstudio wordt beheerd door kleinVerhaal, waarbij het doel is om niets nieuws aan te kopen. Het podium werd bijvoorbeeld gerecupereerd uit De Grote Post. Deze studio wordt gebruikt voor een band gevormd met nieuwkomers (in samenwerking met FMDO) en een band van mensen met een mentale beperking, maar evengoed ook voor de organisatie van verschillende workshops voor de Oostendse jeugd.
Daarnaast is er nog een ‘multifunctioneel atelier’: een grote open ruimte met afzuigsysteem en lasercutter. Ook hier is circulariteit het hoofdthema en krijgen objecten een tweede leven, worden stukken gemaakt voor toneelgezelschappen of ligt de tijdelijke thuisbasis voor de artiesten van The Crystal Ship. In een apart gedeelte is er plaats voor het ‘keramiek atelier’ waar een oven kan gedeeld worden voor het organiseren van workshops.

Na de boeiende rondleiding door O.666 ging de dag verder in kleinere groepen rond bepaalde thematafels.

TAFEL #1: O.666

Circulair coördinator Philippe Martens ging dieper in op het circulaire verhaal van O.666 en de verschillende ateliers die hierboven reeds vermeld werden.

Philippe stelde de vraag hoe burgers (efficiënt en laagdrempelig) warm kunnen worden gemaakt voor de transitie van een lineaire economie naar een circulaire economie. Hoe krijg je de Oostendenaar mee in het streven naar duurzaamheid?

De consensus aan tafel was dat er al heel wat stappen gezet waren en er een duidelijke positieve trend is, maar ook dat het vooral een positief verhaal moet zijn. Aanmoedigen zonder te beleren. Positief inspireren door te tonen hoe mooi het kan zijn.

Momenteel ontbreekt er wat samenhang in de stad, maar daar wordt nu meer aan gewerkt. Zoals bijvoorbeeld het project met stadsmariniers, een concept dat overwaaide uit Rotterdam, waarbij een stadsmarinier een aanspreekpunt is voor alle Oostendenaars en streeft naar een goede verstandhouding. Ze brengen problemen in kaart en zorgen voor structurele oplossingen. Zo wil Oostende de levenskwaliteit van al haar burgers verhogen.

Er is duidelijk een rol weggelegd voor O.666 als stadsverbinder waar zichtbaarheid van duurzaamheid en verbinding gecreëerd kan worden.

Een mooi voorbeeld hiervan is de de O.666 samentuin, een moestuin die volledig door vrijwilligers van alle lagen van de bevolking beheerd wordt. Hier kan je onder andere een muntplantage en kruiden- en tomaten hoek vinden, met druppelaars gemaakt uit oude baxters van een nabijgelegen ziekenhuis. Of een bloemenperk voor de bijenkolonies van de wijk. Of nog een kippenasiel waar de kippen mee zorgen voor het composteren van het groenafval en waarvan de eieren worden gebruikt in de keuken van O.666.

TAFEL #2: ZANDZAND

Vzw ZANDZAND is een artistiek collectief dat creatieve ateliers voor jong en oud realiseert. Vanuit hun thuisbasis O.666 mikken ze steevast op een kruisbestuiving tussen kunstenaars, (lokale) organisaties en deelnemers.

Tijdens het Forum vertrok Lisa Tahon vanuit de WONKA.play installatie waarbij er steeds gekozen wordt voor herbruikbare- & recupmaterialen en vertelde ze meer over de samenwerkingen met de verschillende doelgroepen. Zij zat met vraagstukken rond de duurzaamheid van afbraak en opbouw.

“Drie kubussen, twee driehoeken en één rechthoek. Zes manshoge metalen figuren vormen de basis van WONKA.play. Deze ijzeren modulaire bouwstenen zijn als installatie zowel in binnen- als buitenruimtes inzetbaar. Ze kunnen deels of volledig worden afgesloten. Een open constructie van 260 cm hoog waarin jong & oud zich in kunnen verplaatsen. WONKA.play wordt telkens in een nieuw jasje gestoken: zoals veertig senioren die een baby editie uitwerken, kwetsbare tieners die een party-versie voor twintigers ontwikkelen of ouders en kinderen die een interactieve installatie voor senioren maken … Het is steeds een participatief traject waarna de bezoekers de creatie ontdekken. Deze uitwisseling bekroont het participatieve luik: de positieve reacties motiveren de makers.” bron: website ZANDZAND

Momenteel is ZANDZAND voornamelijk Lisa zelf. Ze kan onmogelijk alles zelf blijven doen; van het opvolgen van de reservaties, de opbouw en afbraak, technische plannen uitwerken, het schuren en verzamelen van recupmaterialen, het beheren van de groep vrijwilligers tot het realiseren van de creatieve concepten en nog veel meer. Maar er is (nog) geen budget om extra mensen aan te nemen. Verschillende mogelijke oplossingen werden aangereikt door de deelnemers van het Forum: één geëngageerde vrijwilliger meer verantwoordelijkheid geven, een stagiaire aannemen voor specifieke takenpakketten of een programma ontwikkelen samen met een technische school waarbij de WONKA.play wordt geïntegreerd.

Nog voor het einde van het Forum zette Lisa deze voorstellen al om in actie. Benieuwd wat er uit de bus komt…

TAFEL#3: DUINHELM & BRIEK

Duinhelm en Briek Vrije Tijd namen samen plaats aan deze werktafel. Ze hebben als gemeenschappelijke insteek hun focus op inclusie van mensen met een (verstandelijke) beperking. Duinhelm is een organisatie voor begeleiding van personen met een voornamelijk verstandelijke beperking in de regio Middenkust. Ze wil vanuit een houding van respect en gelijkwaardigheid via professionele ondersteuning hun netwerk op het vlak van wonen, werken en vrije tijd versterken.

Briek brengt vrije tijd binnen het bereik van jongeren en volwassenen met een beperking. Iedereen, ongeacht zijn mogelijkheden, krijgt de kans om actief deel te nemen. Een professioneel team ontwikkelt, organiseert en begeleidt diverse vrijetijdsinitiatieven.

Met de deelnemers van het Pulse Forum bekeken ze hoe mensen met een verstandelijke beperking meer betrokken kunnen worden bij de organisaties. Vanuit Duinhelm bestaat de mogelijkheid om onder begeleiding bij te klussen bij professionals. Zo kunnen ze werkervaring opdoen en ritme in hun leven brengen. Organisaties kunnen bekijken welke taken nu blijven liggen, bijvoorbeeld omdat het personeel daar geen tijd voor heeft, en die kunnen gebeuren onder begeleiding van Duinhelm. Duinhelm zet vooral in op de latente voordelen voor de mensen die ze begeleiden: ze krijgen dagstructuur, het verhoogt de eigenwaarde en sociaal contact. Bij organisaties leeft de vrees dat ze intern niet genoeg expertise en tijd hebben om te zorgen voor adequate begeleiding. Duinhelm lost dit op door zelf begeleiders te voorzien om het team te ondersteunen en de samenwerking vlot te doen verlopen.

Briek organiseert activiteiten voor jongeren en volwassenen en probeert daarvoor een mix te krijgen van deelnemers met en zonder beperking. Dit is niet zo evident omdat de activiteit dan vaak niet uitdagend genoeg is voor de jongeren zonder beperking. Op een evenement bij De Grote Post verzorgden ze de animatie, wat zorgde voor een heerlijk inclusief moment. Vanuit de cultuurhuizen wordt nagedacht hoe ze meer kunnen inzetten op deze doelgroep. Bijkomende uitdaging is wel dat de doelgroep niet zo financieel krachtig is, wat de drempel voor cultuurparticipatie hoger maakt.

4AD, een van de organisaties die deze sessie bijwoonde, startte samen met 3 andere cultuurhuizen een project rond sociale inclusie. Kwetsbare doelgroepen hebben bovendien recht op kortingstarieven voor het bijwonen van hun voorstellingen. Er worden soms ook aparte sessies georganiseerd voor mensen met een beperking. Een goed idee dat misschien ook elders kan worden doorgetrokken…

TAFEL#4: De Grote Post + Theater aan Zee + KAAP + KLEINVERHAAL

4 lokale cultuurpartners uit Oostende beslisten om een samenwerking op te starten, namelijk De Grote Post, Theater aan Zee, KAAP en kleinVerhaal. Naast smart practice (groepsaankopen, personeel delen …) en fair practice (eerlijke verloning voor kunstenaars) willen ze samen ook werken aan green practice, of hoe ze samen grote stappen kunnen zetten met betrekking tot duurzaamheid.

Van Greentrack Gent kregen ze reeds een vragenlijst om te bekijken waar de uitdagingen liggen. De organisaties zijn onderling heel verschillend en hebben dus ook elk hun specifieke problemen. Een eerste stap die genomen werd, was het delen van een auto voor Theater aan Zee, KAAP en kleinVerhaal.

Verschillende huizen hebben reeds een lange traditie van duurzaam werken. Zo was TAZ een Oostendse pionier wat herbruikbare beker of watertaps betreft. Maar met dit project zien de organisaties het allemaal nog wat ambitieuzer.

Naast de interne werking te verduurzamen, zou de focus ook moeten liggen op een brede bewustmaking van de hele cultuursector. Met de sector zou bekeken moeten worden hoe ze alle aspecten van de producties duurzamer kunnen maken.

Vanuit theatergezelschappen krijgen de zalen bijvoorbeeld vaak technische fiches met een heel uitgebreid lichtplan en zware eisen op vlak van elektriciteit. Voor een stadsfestival als Theater Aan Zee is het niet haalbaar om aan deze eisen te voldoen zonder het inzetten van vervuilende diesel generatoren. Het elektriciteitsverbruik zou beperkt moeten worden tot maximaal 10 kilowattuur.

Mobiliteit vormt ook een heuse uitdaging voor de Oostendse cultuurhuizen. Het openbaar vervoer vanuit Oostende naar het binnenland rijdt niet tot laat genoeg, waardoor dit geen optie biedt voor bezoekers vanuit andere steden. Ook het personeel dat in andere steden woont, kan niet terug naar huis na een voorstelling en is dus verplicht om met de auto te komen.

Daarnaast is er ook een gebrek aan fietsenstallingen. De stad Oostende zet heel erg in op cultuur en evenementen, maar een degelijk mobiliteitsbeleid ontbreekt nog. Als deze 4 organisaties samenwerken rond mobiliteit kunnen ze proberen om samen druk te zetten op het beleid.

Afronding en duurzame lunch

Na de verschillende tafels was er een korte round-up waarbij geconcludeerd werd dat duurzaamheid wel degelijk leeft in Oostende, zowel onder als boven de radar. Maar ook dat het fijn is om met gelijkgestemden samen rond de tafel te zitten. Connecties en plannen werden gesmeed! Dit wordt zeker nog vervolgd…

We sloten de dag samen af met een duurzame lunch in KantinO.666 waar er enkel sociale tewerkstelling mogelijk is via samenwerkingen met OCMW Oostende, FMDO of Duinhelm. Het was nog iets te vroeg voor de groenten uit de moestuin van O.666 maar Hiba, onze kokkin voor de dag, maakte dit meer dan goed met een heerlijke Palestijnse maaltijd. En zo brak de zon toch nog door in Oostende…