Voorwoord

Praktijken

Lezingen

Praktijkverhalen

Jeroen Vereecke van Boomtown stelde de mobiele duurzame BoomBar voor: een inspirerend verhaal over obstakels, successen en toekomstplannen. Boomtown is een 10-daags muziekfestival tijdens de Gentse feesten dat al enkele jaren hard werkt aan een zo duurzaam mogelijk festival. Na de succesvolle lancering van hun herbruikbare bekers wilden ze verder gaan en tot een energieneutrale bar komen: de BoomBar. Boombar is intussen uitgegroeid tot een zelfstandig project met een bar die werkt met energiezuinige koeling, warmterecuperatie, herbruikbare bekers, leidingwater als drinkwater en als basisingrediënt voor frisdranken. Jeroen Vereecke vertelde over de voortdurende zoektocht naar technische oplossingen, producten maar ook over de soms moeizame onderhandeling met partners, sponsors en leveranciers.

De Stuyverij stimuleert mensen, organisaties en instanties om via creativiteit en ondernemen tot een gezondere balans te komen tussen hun persoonlijke leefwereld en de samenleving. Hun buurthuis is tegelijkertijd een broedplek en een methodologie waar mensen die op zoek zijn naar een andere manier van leven en werken samen impactvolle projecten kunnen ontwikkelen. Eefje Cottenier, bezielster van de Stuyverij, vertelde hoe ze met hun buurthuis bouwen aan echte sociale cohesie en duurzame maatschappelijke impact. Nadien kon je in het door de Stuyverij gefaciliteerde co-worklab zelf ontdekken dat connecties heel spontaan ontstaan.

Werk aan de winkel voor jou en mij: wij moeten de wereld veranderen! Want daar komt de beslissing van de Verenigde Naties over de Sustainable Development Goals (SDG’s) op neer. Agenda 2030 is niet alleen ambitieus maar ook grensverleggend: de niet te onderschatten rol van het middenveld wordt ernstig genomen. De SDG’s vormen een kritisch reflectiekader voor de transitie naar een rechtvaardige en duurzame samenleving. Zijn we deel van het probleem of deel van de oplossing? En hoe sluit de cultuursector aan bij deze nieuwe duurzame ontwikkelingsagenda? Hoe kan de cultuursector de SDG’s gebruiken om een versnelling hoger te schakelen? Jan Beyne van CIFAL Flanders illustreerde en verduidelijkte de 17 SDG’s en keek samen met jullie tijdens deze inspirerende presentatie en workshop hoe ze ingezet kunnen worden in culturele praktijken.

In de workshop van Cifal Flanders gingen we dieper in op de Sustainable Development Goals en de wijze waarop ze ook voor spelers in het culturele veld als een leidraad kunnen dienen. Voor de daaropvolgende sessie Duurzaamheid in de cultuursector: SDG’s als moreel kompas zochten we enkele praktijkvoorbeelden binnen het brede culturele veld waar vandaag al gepoogd wordt met de Agenda 2030 en de daaraan verbonden SDG’s te werken. Jorijn Neyrinck (Tapis Plein), Frie De Greef (UCLL) en Alexander Vander Stichele (FARO) toonden ons enkele sprekende voorbeelden uit het erfgoed-, kunsten- en sociaal-culturele veld en stelden de vraag hoe we als cultuurwerkers kunnen en moeten aan de slag gaan om van de Agenda 2030 een succes te maken.

AB werkt al jaren aan een duurzaam ecologisch beleid. Duurzaamheid is een doorslaggevende factor in al hun beslissingen. Ze willen hun ecologische voetafdruk om de 2 jaar met 5% doen dalen. Dat doen ze niet alleen door te investeren in infrastructuur, te kiezen voor seizoensgebonden en biologische catering, te werken met herbruikbare bekers, … Ze stimuleren ook milieubewuste keuzes bij hun artiesten, medewerkers, publiek, commerciële partners en leveranciers. Marc Vrebos (technisch directeur AB) nam je mee achter de schermen om te ontdekken wat er allemaal al gebeurd is en nog op til staat op vlak van duurzame infrastructuur, maar ook hoe AB over duurzaamheid communiceert naar hun publiek.

Beyond The Spoken is een werkplaats voor nieuwe rituelen voor zowel erkende als niet-erkende overgangsmomenten in het leven. De rituelen hebben een artistieke invalshoek en zijn altijd het resultaat van co-creatie met degene die ze nodig heeft. Vanuit de ervaring met die rituelen voor niet-erkend verlies of niet-erkende overgangsmomenten, daagde Barbara Raes ons uit om enkele vragen te bespreken. Welke lessen uit dit niet-erkend universum kunnen we meenemen naar de complexe samenleving(svormen) van vandaag? Hoe kunnen de kunsten en de zorgsector samenwerken aan het ontwikkelen van welzijnsbevorderende alternatieven bij moeilijke overgangsmomenten? Hoe kunnen we in een seculiere, interreligieuze context vormen van stilstaan of rituelen vinden die een blijvende plaats krijgen in een verwerkingsproces of afscheid? Zorgt het co-creëren van nieuwe rituelen voor meer sociale cohesie in een al te geïndividualiseerde samenleving?

In het dokterskabinet van Low Impact Man Steven Vromman kreeg je gepersonaliseerd advies om te zien hoe jij en je organisatie kunnen bijdragen aan de gezondheid van de patiënt van de Ecodokter: de planeet. Je kon je voetafdruk laten meten, een korte activisme-scan doen of preventieve tips krijgen tegen een eco-burnout. De Ecodokter helpt je op weg naar de meest duurzame bank of een ecologisch dieet.

Kunstenaar Benjamin Verdonck lanceerde op 1 september 2012 zijn “Handvest voor een actieve medewerking van de podiumkunsten aan een transitie naar rechtvaardige duurzaamheid”, en riep de sector op om het te ondertekenen en zich er zo voor te engageren. In 2012 bleek vooral het luik ‘internationale mobiliteit’ ervoor te zorgen dat geen enkele organisatie zich volledig kon engageren. Staan we vandaag dichter of verder van het ondertekenen van dat handvest? We nodigden enkele mensen uit de sector uit om te vertellen hoe zij omgaan met duurzame mobiliteit in hun cultuurpraktijk. Welke keuzes maken ze, wanneer en hoe wijken ze ervan af, wat zijn hun achterliggende principes? Jeroen Peeters is essayist, dramaturg en performer, Nathalie Hunter is kunstenares, Ingrid Vranken is coördinator van productiebureau SPIN, Nikol Wellens werkt voor het Kunstenpunt en Eva van Velzen is van Netwerk Bewust Verbruiken.

Kunstenares Maïssoun Hijazin is geboeid door het samenspel tussen natuur, landbouw en voeding en vertaalt die fascinatie in haar artistieke werk. Voedsel is een basisbehoefte voor de mens maar ook een cruciale spil in een groter verhaal. De keuzes die we maken op vlak van voeding hebben enorme consequenties op de basispijlers van onze leefomgeving: economie, sociale cohesie, milieu, gezondheid. In haar hoofd groeide een artistiek project waarin ze activisme, maatschappijkritiek, poëtische verbeelding en transitie met elkaar verbindt. In een gesprek met het publiek schetste ze de plannen voor het project ‘De Schip-machine en de Drijvende Tuinen’ en kon je je eigen ideeën en netwerk inzetten om bij te dragen aan de realisatie ervan.

Tussen 2011 en 2015 ontstonden verschillende projecten op Friche Eggevoort, een braakliggend terrein in de schaduw van het Europees Parlement bovenop de oude rivierbedding van de Maelbeek. Het terrein was een vrije ruimte in de stad, een plek voor initiatief en ontmoeting tussen burgers, artiesten en vele anderen. Het werd een plek voor uitvindingen, experiment en artistieke installaties. Naast tuinieren, werden er ook allerlei wetenswaardigheden en kennis verzameld rond de historiek van de plek, water, biodiversiteit, de stedenbouwkundige plannen in de buurt, enz. Om de talloze Friche-ervaringen te kunnen delen, stelde City Mine(d) een bundeling samen in de vorm van een atlas: een eclectisch overzicht van projecten die er hebben plaatsgevonden. Ieder die van veraf of dichtbij betrokken was bij de invulling van de Friche kon een bijdrage leveren met zijn of haar persoonlijke verhaal. De Atlas Friche Eggevoort kon ter plaatse verkend worden om zo te ontdekken wat het belang is van een ‘ongedefinieerde, vrije ruimte’ in de stad.

Veel culturele organisaties huizen in beschermde gebouwen, wat het verduurzamen van de infrastructuur vaak complex, soms zelfs onmogelijk maakt. In deze sessie keken we naar het onlangs gerenoveerde Antwerpse Museum Plantin-Moretus dat erkend is als werelderfgoed. Hoe gaan zij om met de richtlijnen en beperkingen die dat met zich meebrengt? En op welke vlakken proberen zij in heel hun werking zo duurzaam mogelijk te werken? Kris Geysen van Plantin-Moretus kwam er alles over vertellen. Daarna keken we onder begeleiding van Steven Vromman (Low Impact Man, Greentrack Gent) samen met Johan Penson (Vooruit, STEPP) en Anne- Cathérine Olbrechts (FARO) naar de toekomst. Waar liggen er nog mogelijkheden om duurzamer te werken?

Sven Gatz, Vlaams minister voor Cultuur, Media, Jeugd en Brussel, nodigde iedereen uit voor de Rondetafel Sensibilisering jeugd-, cultuur- en mediasector in de aanloop naar de tweede Vlaamse Klimaattop. De Rondetafel werd op de trefdag van Pulse georganiseerd, waar je inspiratie kon opdoen bij verschillende praktijkverhalen. Met de Rondetafel wilde de minister in samenwerking met Pulse de sectoren inspireren en sensibiliseren om in te zetten op een duurzame rechtvaardige samenleving. Vijf uiteenlopende praktijken deelden hun duurzaamheidstraject van de afgelopen jaren in een pitchsessie. Nadien kon er dieper ingegaan worden op de praktijken aan gesprekstafels. Volgende praktijken kwamen aan bod:
• De Roma biedt een plek aan lokale transitie-initiatieven
• Translab K maakt lokale transitie mogelijk
• e-Mission van het Vlaams Audiovisueel Fonds coacht film- en tv-producties om hun ecologische voetafdruk te verlagen
• Free-time zet in op een sterk intern duurzaam beleid
• Middelheimmuseum werkt aan duurzaamheid in een museumcontext

Onbetaalbaar recupereert, waardeert, combineert, herdefinieert meubels en objecten die we vaak gedachteloos afdanken. De waarde van objecten is niet enkel economisch, maar ook ecologisch, artistiek en emotioneel. Onbetaalbaar nodigt mensen uit om na te denken over wat we wegwerpen, stil te staan bij het verhaal en de identiteit van een object, te voelen hoe vertrouwde ruimtes er anders kunnen uitzien, geconfronteerd te worden met de echte kosten van een goed gemaakt voorwerp en mee te brainstormen over hoe we dingen beter kunnen maken op een menselijke manier. Sophie De Somere, artistieke leider van Onbetaalbaar, vertelde in een kringgesprek van dingen en mensen een verhaal van grondstoffen, maakprocessen, paspoorten, ecologische principes en de toekomst van een object.

Muzikant Anton Walgrave inspireerde ons met een heel eigen muzikantenparcours en daagt ons uit om na te denken over een muziekwereld die meer aansluit bij de circulaire samenleving. Na ongeveer 20 jaar albums maken en concerten spelen in kleine en grotere zalen koos Anton Walgrave in 2013 resoluut voor een ander dan het geijkte muzikantenparcours. Met een unplugged-programma toerde hij langs 70 huiskamers. Het nieuwste album wordt gefinancierd met crowdfunding en te koop aangeboden voor een vrij te kiezen bedrag. En om het touren nog eenvoudiger en duurzamer te maken, verplaatst Anton zich tijdens zijn nieuwe huiskamertournee voornamelijk met de fiets en de trein. Openheid, eenvoud en het delen van alles als nieuw businessmodel voor muzikanten?

Ga naar Lezingen

of naar het volledige fotoverslag