Trefdag 2018: TranCity

Voorwoord

Voormiddag

Namiddag

Slotsessie

VOORMIDDAGSESSIES

• Op de barricades! ABC van actievoeren

Roel Stynen van Tractie nam de deelnemers aan deze workshop meteen op sleeptouw via een interactieve kennismaking met de cruciale vragen: Waar lig je wakker van? Wat geeft je hoop? Welke inspirerende actie heb je meegemaakt?

Wanneer we actievoeren in een ruimer perspectief plaatsen, ontstaan er 4 kwadranten, gericht op cultuur/normen, beleid/politiek, bewustzijn en gedrag.

De groep bracht dan concrete acties aan, die in de kwadranten hun weg vonden. Op basis van een reeks foto’s van diverse acties werden groepjes gevormd om een bepaalde actie te bespreken. Nadien volgde de toelichting in plenum.

Acties hebben diverse doelstellingen: Protest, overtuigen, dwingen en vervangen (alternatieven zichtbaar maken). Daarbij komen nog 2 belangrijke aandachtspunten:

• Bekijk een actie als een onderdeel van de globale werking

• Heb aandacht voor de ruimere kring rond de actievoerders

Het was geen eenvoudige opdracht om op 2 uur het ABC van actievoeren te brengen. Maar Tractie, trainersgroep van Vredesactie biedt opleidingen op maat aan. Alle informatie op hun website en op facebook: @tractieverzetinbeweging

• Klimaatadaptatie 101

Hoe kan je een (groot)stad veerkrachtiger maken zodat ze omkan met de vele uitdagingen die klimaatverandering  met zich meebrengt. Terwijl iedereen aangezet wordt om de uitstoot van CO2 te verminderen, wordt langzaam duidelijk dat we ook met de gevolgen van de opwarming moeten omgaan. In de lage landen gaat klimaatadaptatie vooral over het opvangen van hittestress en de afwisseling van droogte en wateroverlast als gevolg van hevige neerslag. In deze sessie verkennen we deze beleidsuitdaging en hoe we er via onze werking aan kunnen bijdragen.

Daan Van Tassel (ruimtelijk planner bij Stad Leuven) legt de vloek en zege van de Dijle uit. Enerzijds kan de rivier voor verkoeling zorgen, anderzijds is Leuven door de omringende heuvels en plateau’s ook gevoelig voor overstromingen. Leuven zet een cultuur van samenwerken voorop waarbij de stadsbrede vzw Leuven 2030 alle sectoren mee vertegenwoordigt (burgers, bedrijven en organisaties, overheden, kennisinstellingen, …).  Op klimaat.vmm.be kan je de effecten van klimaatverandering in grafieken en kaarten in Vlaanderen zien. Concreet ontwerpt Leuven speelpleinen, parken, groenvoorzieningen, Dijleterassen, … om meer infiltratie van regenwater toe te laten, de Dijle meer plek te geven en potentiële overstromingszones toe te laten.

In Tilburg zet de gemeente erg in op lokale initiatieven die ontstaan en die inspelen op een klimaatvriendelijke, sociale en circulaire samenleving. Als beleidsadviseur is Gert van den Elsen de persoon die de lokale initiatieven versterkt en ondersteunt.  De enorme uitdaging om tegen 2030 Nederland van aardgas af te halen, vergt vele en creatieve oplossingen. Tegeltuinen, groendaken, heraanleg van speelpleinen, … zijn enkele voorbeelden. Belangrijk is dat het eerlijk en sociaal verloopt, zodat de kosten gedeeld worden door de hele samenleving want wie betaalt deze transitie? Kan de overheid het voortouw nemen en hier in investeren zodat ze expertise uitbouwen.

Roeland Dudal van Architecture Workroom Brussels brengt inspiratie vanuit de culturele praktijk. AWB is een think-and-do tank voor innovatie binnen de architectuur, stedenbouw en andere aan de ruimtelijke ontwikkeling verwante disciplines. Door ontwerpers in allianties te betrekken bij het planningsproces bouwt Architecture Workroom Brussels aan een context voor vernieuwing binnen de ontwerppraktijk.

You Are here is een tentoonstelling en debatprogramma over de missing link tussen wat ik vandaag kan doen en hoe we dan geraken waar we willen geraken. De 23ste verdieping  in het WTC gebouw (World Transformation Center) met blik op Brussel en Vlaanderen is een publieke ontmoetingsruimte  en werkplek, een uitnodiging aan mensen en groepen die zoeken naar oplossingen, de praktijk der praktijken. The next big thing will be a lot of small things.

• Betergem 2038: stad van de toekomst

Deze sessie werd ingeleid met een video over Betergem, een doorsnee stad of gemeente in 2038. Of beter: een plausibele stad of gemeente wanneer we een aantal futuristisch ogende techno-trends van vandaag mogen doortrekken. Betergem is een modelleerbare stad, 3D printing is alomtegenwoordig, robots doen zorgarbeid, verpakkingen bestaan uit paddenstoelenvezel en er wordt ook al eens naar Mars gevlogen.

Na deze wervelende introductie discussieerden de aanwezigen aan diverse werktafels over toekomstscenario’s voor een aantal maatschappelijke domeinen (zoals consumptie, mobiliteit, maken, voedsel, wonen, werken, geld en cultuur). Een aanzet werd gegeven in de vorm van een inspiratiefiche per domein. Al snel werd het spanningsveld tussen korte termijn en lange termijn, tussen eindbeeld en strategie voelbaar. De ruime tijdshorizon zorgt voor creativiteit en speculatie, maar de vertaalslag van scenario naar concrete toepassing op korte termijn lijkt minstens even belangrijk.

Betergem is bedacht door TransitieNetwerk Middenveld en Vlaanderen Circulair als methodiek om transitiethema's en circulaire economie dichter bij de burger te brengen . Een stuk sensibiliseren dus, maar de methodiek beoogt ook bevraging. De scenarioplanning vindt plaats op een soort inspraakvergadering. Wat houdt burgers wakker? Wat zijn hun noden? Hoe zien zij de toekomst? Wat deze inspraak kan opleveren, is niet geheel duidelijk. Maar de methodiek heeft alvast de verdienste om aan te tonen dat transitie niet voor iedereen hetzelfde betekent en dus voorwerp is van politiek debat.

• Stedelijke voedselstrategieën

Eén van de grote vragen voor de volgende decennia is: hoe gaan we de steden voeden wanneer we tegen 2050 met 9 miljard mensen op de aardbol rondlopen, waarvan er 80% in de steden leven? De laatste paar jaar zien we dat steden beginnen inzetten op eigen voedselstrategieën. In Vlaanderen zijn Gent en Leuven voorlopers op dat vlak. In deze workshop kregen we eerst een voorstelling van de Leuvense voedselstrategie door Michèle van Leuven 2030, de stadsbrede vzw voor een duurzaam Leuven. Na een breed gedragen participatief proces, kwam Leuven uit op zeven grote doelstellingen:

1. gezonde en duurzame voeding voor iedereen

2. consumenten en producten dichter bij elkaar brengen

3. ruimte voor duurzame voedselproductie

4. duurzame landbouw

5. duurzame voeding toegankelijk voor iedereen

6. voorkomen van voedselverlies

7. innovatie

Hannelore Tyskens van Rikolto (het vroegere Vredeseilanden) vertelde daarna hoe ze proberen om consumenten niet zomaar aan te zetten om duurzamer te consumeren, maar ook om hun stem als burger te laten klinken. Bijvoorbeeld, in de campagne Ik ben meer dan mijn kasticket stellen burgers vragen aan supermarkten over gebruik van plastic en verpakkingen, over de impact van promo’s op boeren of waar de groenten vandaan komen. Supermarkten blijken het niet makkelijk te hebben met dat soort kritische vragen om te gaan en hun praktijken bij te sturen.

Tussendoor was er voldoende tijd voorzien om met alle aanwezigen te discussiëren over de rol die ze zichzelf of hun organisaties zien opnemen. Sommige mensen vroegen zich bijvoorbeeld of supermarkten wel de partners zijn om mee aan de slag te gaan. Blijf je dan niet teveel in het bestaande systeem hangen? Of kunnen die net de schaal creëren die nodig is voor verandering? En ja, we raakten er niet direct uit. Er bleek nog werk aan de winkel.

• Diversiteit: dekolonisatie van duurzaamheid

LABO is een sociaal laboratorium dat werkt aan emancipatie en sociale verandering. Met een aangepast en interactief vormingsaanbod helpt het bestaande groepen en organisaties leren, ageren, bewegen en organiseren.

Vanuit hun activisme voor kritisch burgerschap namen Jeroen en Sayira van LABO de aanwezigen eerst mee op een tocht waarin ze de verbinding van verschillende strijdperken blootlegden: of hoe de klimaatcrisis, migratiecrisis en (de)kolonisatie als transnationale uitdagingen stuk voor stuk met elkaar geconnecteerd zijn als je verder doorkijkt. En de (op)roep voor een ‘dekolonisatie van duurzaamheid’. En dat pas  met het zien van de intersecties en de achterliggende machtsprocessen ook het sleutelen en bouwen aan oplossingen écht kan waargemaakt worden.

Oplossingen in duurzaamheid - zo kwam uit de groepsgesprekken - zijn dan wezenlijk divers. Ze geven stem aan diversiteit en diversifiëren, met de volle complexiteit en de wil voor nuance, en met écht samenwerken. Dat is dus niét instrumenteel samenwerken met doelgroepen voor afvinklijstjes. Maar voluit samenwerken met elkaar als ‘hele mens’; zo ook de dingen waar jij het misschien moeilijk mee hebt. Een samenwerken waarbij je durft jezelf in vraag te stellen, en je blik leert verschuiven, in plaats van samenwerken om jezelf te herkennen en bevestigen.

Het werd een gesprek zonder remmingen, en met introspectie, tussen collega’s uit het brede culturele werkveld die allemaal op één of andere manier zoekende of gedreven of verontwaardigd zijn omtrent het werken in een diverse context rond duurzaamheidskwesties en – bewustzijn.

• M als 3rd place: in gesprek met Peter Bary

Tijdens de sessie M als 3rd place nam M-directeur Peter Barry de groep allereerst op sleeptouw doorheen het complexe museumgebouw. Vanuit de vaststelling dat het museum over heel wat on- en onderbenutte (tussen)ruimten beschikt, wilde het museum met de deelnemers tot een brainstorm komen over de wijze waarop het museum deze ruimtes kan inzetten om het contact met de stad en haar inwoners te intensifiëren.

Om de brainstorm, die gemodereerd werd door Jochem Daelman van Onkruid vzw, op het juiste pad te zetten werd vertrokken van het idee van de derde plek. Derde plekken zijn die plaatsen, los van je (t)huis (eerste plek) en je werkomgeving (tweede plek), waar je je als inwoner en burger goed en op je gemak voelt. Het zijn plekken waar je jezelf kan zijn, mensen ontmoet, in dialoog gaat, … Ook al worden ze niet expliciet zo benoemd, toch zijn derde plekken belangrijk in het leven van alledag. Iedereen heeft er/kent er zo wel een paar. De insteek van de brainstorm was dan ook om na te gaan wat zo’n derde plek tot derde plek maakt en wat M zou kunnen doen om ook als derde plek op de mentale kaart van de Leuvenaars te komen.

Uit de rondvraag aan de de deelnemers van de sessie bleek dat voornamelijk (semi-)publieke plaatsen als derde plekken worden beschouwd: bibliotheken, kunst- en cultuurcentra, parken, stations en treinen, open kerken… Daarnaast werden opvallend veel café’s genoemd, vaak gelinkt aan een culturele instelling (Bozar, Muntpunt, Vooruit, Nest, …). Uit de vraag naar wat deze plaatsen nu precies tot derde plekken maakt kwamen een aantal elementen naar boven:

• Toegankelijkheid en inclusiviteit

Het gaat quasi altijd om plaatsen die openbaar, weinig begrensd en/of laagdrempelig zijn. Ze nodigen uit om ze te betreden en staan in principe voor iedereen open.

• Veiligheid

Plaatsen die omschreven worden als derde ruimtes zijn ‘veilige’ ruimtes. Het zijn ruimtes waar je jezelf kan en mag zijn, waar je je kinderen onbekommerd kan laten ravotten/ontdekken/eventjes alleen laten… (Hierbij natuurlijk rekening houdend met de regels eigen aan de plaats in kwestie) en waar je zelf kan/mag werken of lezen of slapen, ….

• Inspirerend

Derde plekken zijn vaak inspirerende plekken. Idealiter hebben ze een eigen ‘smoel’ of identiteit. Dit door hun inrichting, filosofie en de activiteiten die ze er ontplooien of die er ontplooid worden. Ze weten de aanwezigen te inspireren en zetten hem/haar er (on)bewust toe aan om er te blijven. Het zijn ‘fijne plekken om te zijn’.

• Gevarieerd

Op derde plekken komen vaak meerdere dynamieken samen. Het zijn niet zo maar monofunctionele plaatsen, maar plaatsen waar er van alles gebeurd, kan of mag gebeuren. Dat draagt bij aan hun populariteit en zorgt er voor dat heel wat mensen, vaak met verschillende redenen en doelstellingen, hun weg naar die plekken vinden.

• Dialoogstimulerend  

Idealiter zijn derde ruimtes plaatsen waar je andere mensen kan ontmoeten en met hen in dialoog kan/mag treden. Vaak zijn het plaatsen waar een doorsnede van de samenleving komt en je dus kan interageren met mensen waar je niet spontaan mee zou praten.

Vervolgens focusten de deelnemers op de derde plaatsen van het M-Museum. Wat kan M doen om zelf (meer) als derde plek in Leuven te fungeren en wat schort er momenteel (misschien) nog aan de inrichting van de bezochte tussenruimtes die dit in de weg staan? Uit de bespreking van de derde plekken die de deelnemers aan de sessie na aan het hart liggen en door de inzichten die hieruit naar voor kwamen te projecteren op M, kwamen een aantal zaken naar voor waarvan enkel de aanwezigen op de hoogte zijn.

Ga naar Sessies in de namiddag

of naar het volledige fotoverslag